Boğaz geçişine Montrö ayarı… 39 yıllık mağduriyet giderildi
Türkiye, Montrö Sözleşmesi’nin kendisine verdiği haklar doğrultusunda Boğazlar’dan geçiş ücretini beş kat artırdı. 1983’te yüzde 75 indirimle sabitlenen kur karşılığı ödeme sistemi kaldırıldı.
Türkiye, Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin kendisine verdiği uluslararası haklar doğrultusunda boğazlardan elde ettiği gelirin belirlendiği frank bedelinde artışa gitti. 1983 yılında Türkiye, Frank bedelinde yüzde 75 indirim uygulayarak bir Frank’ı 0.80 dolar olarak sabitlemişti.
Ancak geçen zamanda bu tutar dünyada artan enflasyon ve altın değeri karşısında eridi. Bu nedenle Frank bedeli 5 kat artırılarak net tonaj başına 4 dolar olarak belirlendi. 7 Ekim 2022’de düzenlemenin yürürlüğe girmesi ile birlikte şuanda boğazlardan elde edilen fener, tahlisiye ve sağlık rüsumu ücretleri 5 kat artırılarak mevcutta 40 milyon dolar olan gelir 200 milyon dolar seviyesine çıkarılacak. 1936’da imzalanan Montrö Anlaşmasına göre Türkiye, İstanbul Boğazı’ndan geçen ve Çanakkale Boğazı’na girip çıkan gemilerden fener, tahlisiye ve sağlık rüsumu ücreti talep etme hakkını elinde bulunduruyor. Ancak o dönem hesaplamanın altın/frank olarak Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen ortak para birimi “Germinal Frank” üzerinden yapılması yıllardır Türkiye’ye hak kayıpları yaşatıyordu. 1936’da 1 Frank 0,29 gram saf altına karşılık gelirken,
Germinal Frank’ın artık tedavülde olmadığı dönemlerde ödemeler dolar üzerinden Türk Lirası ile yapıldı ancak güncel kurlar dikkate alınmaksızın 1 Frank’ın değeri yine 0.29 gram saf altın karşılığı olarak korundu. 1983 yılında ise Türkiye o günkü geçiş ücretleri haklarından yaklaşık yüzde 75 feragat ederek 1 Altın Frank’ı indirimli değeriyle 0.8063 dolara sabitledi. Bugüne kadar da geçiş ücretleri, güncel döviz alış kurunun altın/frankın indirimli değeri 0.8063 dolarla çarpılması suretiyle uygulandı.
Sabah’ta yer alan haberde, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı yetkilileri “Gelinen süreçte bugün şu an aldığımız ücreti 5 katına çıkardık. 7 Ekim 2022 itibariyle bu geçerli olacak. 39 yıllık mağduriyet giderildi” dedi.
