Marketi BBG Evi gibi izlemek

Siyasetin gündeminde NATO, CHP tartışmaları var. Vatandaşın, sokağın gündeminde ise enflasyon ve emekli maaşları.

Pandeminin hayatımıza girdiği 2020 Mart’ından beri bir türlü önüne geçilemeyen market fiyatları, yüksek kiralar ve 2’nci el araçlardaki artışlar insanların belini büküyor.

Kim ne derse desin, son üç yılda tüm sektörlerdeki fiyat artışlarının ana sebebi enerji ve hammadde fiyatlarındaki çılgınca yükseliş. Dünya bir yüksek enflasyon sürecinden geçiyor. Buna kimsenin bir itirazı yok. Ancak özellikle markette, çarşıda, pazarda sadece yüksek enflasyonla açıklanamayacak bir pahalılık var.

Daha asgari ücret belli olmadan etiketleri değiştiren marketler…

Memur maaşı açıklanmadan önce kiraya verdiği ev için zam belli olduktan sonra ilave artış isteyen ev sahipleri…

Araba almak isteyen vatandaştan hava parası talep eden bayiler, vs…

Anlaşılan o ki… “Serbest piyasa böyle” diyerek küpünü dolduran fırsatçıların gözünün doyacağı yok. Bunlara ‘Dur’ denilmedikçe çalışanların maaşlarına yapılan artışların da alınan önlemlerin de bir anlamı olmayacak. Kanunu, yönetmeliği, uyarıları dikkate almayan fırsatçılarla etkin bir mücadeleye ihtiyacımız var. Peki, bunu nasıl yapacağız? Daha doğrusu nasıl yapmalıyız?

Ankara merkezli bir yazılım şirketi bu sorulara kafa yormuş, oturmuş bir proje hazırlamış. Uzun adı “Gıda ve Tarımsal Ürün Varlığımızın Entegre Yönetimi” olan projeyi firmanın Genel Müdürü Yavuz Koçak’tan dinledim. Kısaca “GÜVEN Projesi” adını verdikleri yazılımı tüm detaylarıyla anlattı.

Hiç kimseden tek kuruş para talep etmediklerini, sadece yetkili kişilere ulaşmak ve ülkeye katkı sağlamak istediklerini söyleyince projeyi yazma kararı aldım. Belki birilerinin dikkatini çeker ve pahalılıkla mücadeleye küçük bir faydamız olur.

GÜVEN Projesi aslında bir dijital takip sistemi. Teknolojinin sağladığı imkânlarla gıda ve tarımsal ürünlerin arz ve talep miktarlarının takip edilmesi, aşırı fiyat artışlarının izlenmesi, stokçuluğun önlenmesi ve gıda güvenliğinin sağlanması hedefleniyor.

Türkiye’de satılan her ürünün bir barkodu var. Bu yazılımla her ürün barkodlar üzerinden anlık olarak takip edilebiliyor. Hangi marketin elinde ne kadar mal olduğu, hangi tarihte, hangi fiyattan alındığı, stokta kaç kutu bulunduğuna kadar her şey BBG Evi gibi izlenebiliyor. Üreticinin ilk kestiği fatura da, yurt dışından satın alınan malın gümrük kaydı da sisteme işleniyor. Aradaki satıcıların elinde tuttuğu malın miktarı, deposunda ne kadar mal bulundurduğu, kime, kaç liraya satış yaptığı bir zincirle anbean takip ediliyor. Yani sistem ürünün tarladan ya da fabrikadan market rafına gelene kadar geçtiği tüm aşamaları dijital olarak izliyor, raporluyor. En ufak bir kaçağa izin vermiyor.

Katar 2017’de kendisine yönelik ambargo başladığında benzer bir projeyi fiyat artışlarını kontrol edebilmek için hayata geçirmiş. Katar’ın yazılımının tasarımını da bir Türk firması yapmış. Proje başarılı bir şekilde uygulanmış. Ve sonuç da alınmış.

Bizde hali hazırda bir dijital takip sistemi yok mu? Elbette var. Ancak mevcut sistemler sektördeki firmaların ne kadar ciro yaptığını takip ediyor! Önemli olan, piyasanın neredeyse tamamını kontrol eden marketlerin bir ürünü dün hangi fiyattan ve kaç adet sattığını, elinde ne kadar mal kaldığını takip edebilmek.

Türkiye’de hangi üründen hangi aktörde (Üretici-ithalatçı-dağıtıcı-perakendeci) ne miktarda olduğu bilinirse… Üreticiden/ithalatçıdan perakendeciye kadar geçen süreçteki fiyatlandırmalar, tarihsel bazdaki fiyat değişiklikleri, ürün grupları bazında analizler coğrafi konuma ve tüzel kişiliğe göre raporlanır ve takip sistemi oluşturulursa bu iş daha rahat kontrol altına alınır. En azından böyle bir zincir-takip sisteminde kimse sattığı malın fiyatını kafasına göre artıramaz. Bu bile başlı başına önemli değil mi?

Diyeceksiniz ki bu sadece marketlere önlem. Konut ve otomotiv sektöründeki artışlar nasıl önlenecek?

Benzer dijital takip sistemleri bu sektörler için de kurulabilir.

Yeter ki yerli yazılım üretecek, memleketin meselelerini kendisine dert edinecek yazılımcıların olsun. Gerisi kolay…