Türkiye’siz NATO nedir?
Kuzguna yavrusunun Anka kuşu görünmesi hesabı, uluslararası analizlere baktığınızda analizci ne kadar nesnel davranırsa davransın, bir yerde ülkesini hafiften de olsa kayırdığını görebilirsiniz. Aynı şeyi NATO için de söyleyebiliriz. Çoğu Amerikalı veya Avrupalı analizci için bir nokta vardır ki, NATO her şeyin mihengidir. İş NATO’ya geldiği zaman akan sular durur; milli çıkarlar bir kenara itilir, NATO’nun istikrarı ön plana alınır.
Bugün Erdoğan ve Biden, NATO Zirvesinin ringi kenarında yapılacak bir dizi ikili görüşmeden birini gerçekleştirecekler.
İnternette yapılacak bir araştırma, son bir ayda yapılan yorumlar arasında “Türkiye ‘siz NATO, bir belediye zabıtası hükmünde olur” diyenden tutun, ABD’nin DAEŞ ile mücadelesinin şu kadar yıldır sonuçsuz kalmasının, Türkiye’nin yardımından yararlanılmaması olduğunu belirtenine kadar, onlarca analiz, yorum ve derleme göreceksiniz. Bunların hemen hepsi iki ana fikirden birini savunuyorlar: son huzursuzlukta ABD’yi haklı bulanlar, karşılarında Türkiye’ye haksızlık yapıldığını savunanlar. İki tarafın da ortak noktası NATO’nun önemi, istikrarı.
Örneğin ABD Dış İlişkiler Konseyi gibi iddialı ismi bulunan bir derneğin Orta Doğu uzmanı Steven Cook, birkaç gün önce Politico isimli Internet sitesinde, terbiye dışı ifadelerle, bir Biden-Erdoğan görüşmesi senaryosu yazıyor ve Türkiye’nin sadece kâğıt üzerinde bir müttefik olduğunu öne sürüyordu. Bir zamanlar Türkiye’yi yere-göğe sığdıramayan makaleler kaleme almış olan Cook, ABD’nin Türkiye’ye, kendisinden duyduğu “rahatsızlık unsurlarını” zaten bildirdiğini, dolayısıyla görüşmede Biden’ın bunları tekrar etmeyeceğini, sadece “baş ağrısını ifade ile yetineceğini” ifade ediyordu.
Buna karşılık Stanford Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Russell Berman, aldıkları National Interest dergisi için Uluslararası Barış İnşası Araştırmaları isimli düşünce kuruluşunun başkanı Dr. Dania Koleilat Khatibile birlikte kaleme aldıkları yazıda, “Türkiye NATO’dan çıkacak olursa veya mesela İncirlik üssünü kullanmasına izin vermeyecek olursa, NATO çöker, ortadan silinir” diye yazıyordu. Uzun yazıda, Prof. Berman ve Dr. Khatib, Biden’ın bugün Erdoğan’a 7 noktada güvence vermesi ve Türkiye’nin bir süredir, ABD ile ilişkilerinde duyduğu rahatsızlıkları bertaraf etmeye çalışması gerektiğini ifade ediyorlar.
Bir tarafta, uzmanlığı yazdığı bölgeyle ilgili iki kitaptan ibaret Steven Cook, diğer tarafta 10’dan fazla kitabın, yüzlerce bilimsel makalenin yazarı, Stanford’da kurduğu enstitülerin ve lisansüstü programların yöneticisi Berman’ın birbirine zıt iki yorumu.
Cook’un üslubunu ve yaklaşımını paylaşan yazılarda, Türkiye’nin “hataları” olarak “hapisteki gazeteciler” gibi artık bayatlamış içi boş başlıklardan tutun, S-400’lerin alımına kadar, tek yanlı görüşler sıralanıyor. Prof. Berman’ın yaklaşımını paylaşanlar ise ABD’nin Türkiye’ye karşı bir müttefike yapılmayacak hatalar yaptığını kaydediyorlar.
Bakalım bugün Biden, hangi tutumu takınacak.
