Bir çuval incir nasıl berbat edilir?
Trump’ın “Çin virüsü” diye isim taktığı koronayı nasıl başarıyla “Amerikan virüsü” haline getirdiğini hep birlikte izliyoruz. Örneğin Türkiye’de bilim kurulu oluşturulup, “Evde Kal” kampanyası açıldığı hafta, Trump yanında 200 kişiyi taşıyarak Florida’da golf oynamaya gitmişti.
Eyaletlerin seçimle işbaşına gelen başkanları (ki orada “Vali” adıyla anıldığı için bizdeki gibi valilikle karıştırılmaması gerekir) yerel bütçeleri çok aşan solunum cihazları, yoğun bakım birimlerinin genişletilmesi ve en önemlisi test kitlerinin satın alınması, yapılması ve dağıtılması gibi alanlarda destek için kendisinden yardım istediklerinde, Trump, “Federal hükümet vatandaşları kolundan tutup test yapamaz!” gibi komik ötesi karşılıklar veriyordu. Sonra işin ciddiyeti anlaşılınca, yani dünyaya sözüm ona liderlik yapan bir ülkenin yurttaşları sivrisinek gibi sokaklarda, hastane girişlerinde düşüp ölmeye başlayınca, Trump bu kez merkezi hükumete verilmemiş yetkileri kullanmaya kalktı. Hangi eyalette hangi hastanenin Kovid-19 tedavisine ayrılması gerektiğini tayin etmek gibi valilerin yetki alanına giren işlere girişti.
Sonunda eyaletlerin gayretleri ve merkezi hükümette, “yetişkinlerin” müdahalesiyle (bu bağlamda Başkanlık Tıp Danışmanı Antony Fauci’nin bazen çabalarını hatırlamak gerekir) ABD’de koronavirüsle mücadele bir raya girdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ifadesiyle “izolasyon/üretim ve lojistik zinciri/güvenlik” tarzında açıklanan stratejiye benzeyen bir plan ABD’de uygulanmaya başlandı.
Türkiye’nin koronavirüs ile teşhis-tedavi de dahil, bu ve benzeri, dünyaya örnek uygulamaları, alışık olmadığımız bir tablo olduğu için çoğumuzu yadırgatıyor. Ama Trump, bu stratejiyi ilk kez Cumhurbaşkanı Erdoğan ile telefon konuşmasında duydu.
Ne var ki ABD ekonomisi çok büyük; harcamaları, özellikle dünyayı bir kere değil dört kere yok etmeye yetecek olan silah envanterini koruma ihtiyacı gibi, küresel bir emperyalizmi sürdürmenin maliyeti de çok yüksek. ABD, izolasyonun bu ciddiyetle sürdürülmesi halinde, bir ya da iki ay içinde üretim ve finansman krizine girebilir. Uzmanlara göre, ABD ekonomisindeki durgunluk mevcut hızıyla artmaya devam ederse, iki ay sonra, işsizlik sigortalarını ödeyemez hale gelecektir.
Ne yapmalı? Kendisini ABD’de izolasyonun, iş yeri kapatmalarla sonuçlanan zorunlu evde kalma kararlarının kaldırılmasında yetkili gören Trump ne yapılacağını söyledi: Amerika’yı yeniden çalışmaya, üretmeye, alıp satmaya açmak! Bir salgın hastalık halinde, savaş gibi, doğal afetler gibi durumlarda ABD merkezi hükümetinin, başkanın yetkileri belli. Valilerin verdiği “evde kalma” emrini kaldırmak, bu yetkilerden biri değil. Sağlık uzmanları, Trump’ın “ABD’yi yeniden açma” kararını bir an önce almak istemesi, uygulanmakta olan izolasyonun da aksamasına, halkın “Demek ki bu salgın tehlikesi geçti!” diye düşünmesine sebep olduğunu söylüyorlar.
Trump, zorla kurulmuş olan ulusal tesanütü yok etmek üzere.
