Gabar’da bir ay saklanan SIR ve gerilim dolu günler
Açıklandığı kadarıyla bilinen 12 milyar dolarlık, total 155 milyon varillik bir rezerv. Açılacak yeni kuyularla birlikte günlük üretimin 100 bin varile kadar çıkması bekleniyor.
Türkiye geç de olsa yürüttüğü yoğun mücadeleyle petrol rüyasını yavaş yavaş gerçek kılıyor ama bu hiç de kolay olmuyor.
Gabar’da geçen yıldan beri neler yaşandığına dair çok ilginç bir anekdot anlatacağım size. Uzmanlarımızın, mühendislerimizin ve müdürlerimizin kelle koltukta çalıştıklarını, bir SIRRI nasıl herkesten sakladıklarını ve artık yoğurdu nasıl üfleyerek yediklerini kanıtlayan bir olay bu.
Dün Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı Karadeniz’de yeni bulunan, ikinci doğalgaz rezervinin mutluluğunu yaşarken, bir gazeteci olarak bazı bilgilere önceden sahip olup da bunun heyecanını paylaşamamanın ne kadar zor olduğunu az çok tahmin edebilirsiniz.
tv100’de Taksim Meydanı programını izleyen seyircilerimiz hatırlayacaklardır. 15 Ağustos 2022 günkü programda Gürkan Hacır’ın sorularını yanıtlarken (*) aynen şunları söylemiştim:
“Karadeniz’de başka doğalgaz rezervleri de bulunacak. İpucu vermeyeyim ama tespit edildi yerleri. Bunun bilgisini alıyorum.”
Devlet garanticidir. Bilgiyi alır, teyit eder, bilimsel sonuçları analiz ettirir ve ortaya çıkan veriyi ancak ondan sonra açıklar. Onların beklemesindeki sebep belli. Ve nihayet Cumhurbaşkanı Erdoğan, yerini bile bildiğim ama söyleyemediğim o rezervi dün açıkladı.
NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ REZERVİNİN KEŞFİNİ İKİ YIL YAZMAMIŞTIM
Keza yine benzer bilgiyi Eskişehir’de bulunan Nadir Toprak Elementleri (NTE) için de almıştım. İki yıl önce 27 Ağustos 2020 tarihli yazımda, “Madencilikteki yeni müjde tek kelimeyle muazzam” diye fazla ipucu vermeden yazmaya çalışmıştım. Çünkü Türkiye suikastların, engellemelerin çok sık yaşandığı, haini bol bir ülke. Toryum elementini zenginleştirerek nükleer enerjiye ulaşan Engin Arık ile arkadaşlarının düşen (düşürülen) uçakta olmaları ve hayatlarını kaybetmeleri, Necip Hablemitoğlu ve Aselsan cinayetleri boşuna değildi. NTE adını ve rezervin bulunduğu yeri bile yazamamıştım endişeden. Ama tam iki yıl sonra, 2022 yılının Temmuz ayında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, dünya tarihine geçen bir keşifle karşı karşıya olduğumuz müjdesini vererek Eskişehir’in Beylikova ilçesindeki NTE rezervinin 694 milyon tonla Çin’den sonraki ikinci büyük rezerv olduğunu açıkladı. Tam altı yıldır sondaj çalışmaları yürütülüyordu ve 125 bin 193 metrelik sondaj yapılmış, sahadan 59 bin 121 numune toplanmıştı bu sonuca ulaşabilmek için.
NTE ne işe mi yarıyor?
En başta elektrikli otomobillerin yeni yakıtı NTE. Yani elektrikli otomobil bataryaları bu madenlerden yapılıyor. Bunun dışında fiber optikte, uydu haberleşmesinde, akıllı füzelerdeki yakıt hücrelerinde, sanayi ürünlerinde, petrol veya doğalgaz sondaj kuyularında, tanklarda, akıllı telefon çiplerinde, lazer üretiminde ve yüzlerce alanda kullanılmakta. ABD ile Çin arasındaki kavganın sebeplerinden biri de bu. ABD bu rezervin bulunduğu bölge olan Sincan Uygur’u bu yüzden fiştekliyor insan hakları maskesi altında.
NTE stratejik bir ürün doğru ama PETROL de hâlâ önemini muhafaza ediyor. Türkiye’nin de petrol arama serüveni devam ediyor bu yüzden.
Gabar’da bulunan ve yakında günlük 100 bin varil üretimine çıkacağı belirtilen petrol umutlarımızı yeniden yeşertti. Hem de bu petrolün kalitesi üst düzeyde.
YABANCILARIN KAPATTIĞI KUYULAR EFSANE DEĞİLDİ
Gabar’da petrolün bulunuşu ise ayrı bir hikâye. Soluk soluğa bir serüven bu. Türkiye’nin sınırının hemen öte yanı petrol kaynarken nasıl oluyor da beri yanında, yani ülkemizde gram petrol olmazdı. Çıkış noktası hep buydu petrol sondajlarının. Nitekim açılıp açılıp kapatılmış petrol kuyularının bir efsane olmadığını en son Adana’da bulunan petrol rezervi ile öğrenmiştik. Ve o petrol rezervi de Amerikalılar tarafından kapatılmış bir kuyudan çıkmıştı.
Gabar Dağı’ndaki petrol rezervinin tespit edilebilmesi ve çıkarılması sürecinde yaşananlar ise filmlere konu olabilecek türden bir hikâye. Çünkü uzun yıllardan beri böylesine büyük bir keşif yapılmamıştı.
“OĞLUM BENİ UĞRAŞTIRMA ZATEN ANAMIZ AĞLAMIŞ…”
Petrol mühendisleri sondaj faaliyetlerinden önce yaptıkları sismik araştırmalarda çok titizlenirler. Rezerv miktarı ve petrolün kalitesi (Gravitesi) ile ilgili çok farklı görüşler ortaya çıkabilir. Çünkü her sondaj bir maliyettir, yoğun emektir ve işin sonunda bir hayal kırıklığı yaşamak da vardır.
Kahramanımız olan Mühendis A (…), Gabar’da API değeri yüksek petrol bulunduğuna, elindeki veriler ışığında yüzde 100 gözüyle bakıyordu.
Bir gün o kadar çok heyecanlandı ki gelen bulgular karşısında sondajların yapılmasına karar veren o yetkili ismi arayıp içindekileri söyledi:
“Abi buraya bir sondaj vuralım elde ettiğimiz bulgular çok acayip.”
O isim hemen yanaşmadı, “Oğlum başımıza iş çıkarma bak, zaten 2 milyon km sondaj yapmışız, anamız ağlamış, boş yere girmeyelim” dedi.
Petrol mühendisi çok ısrar edip onu bulguları incelemeye davet etti. İkisinin de gözleri faltaşı gibi açıldı.
Karar verildi; Gabar’da derin sondajlara başlanacaktı.
İlk sondaj kuyusu açıldığında sevinçten ağızlarını kapattılar göstermemek için. Rezerv miktarı ve gravitesi hayli yüksekti. Mühendis A. ile sondajları yaptıran yetkili kafa kafaya verip Genel Müdür ile konuştular. Bu SIRRI diğer vurdukları sondajlardan gelen diğer sonuçları alıncaya kadar saklayacaklardı. Tek bilgi verdikleri isim ise Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’di.
Türkiye’nin kaderiydi. Akla hayale gelmeyen bir nedenle engellenebilirlerdi. Bir provokasyon, PKK saldırısı ki nitekim EYP’li saldırılar olmaktaydı. Kısaca her şey mümkündü.
Tam bir ay sürdü bu SIRRIN saklanması.
Sonuçta rezervin hacmi, büyüklüğü, gravitesi kesinleşince önce Bakan Dönmez, ardından Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Gabar dağında bulunan petrol rezervini açıkladılar.
Büyük bir sevinç yarattı bu haber. Hem Türkiye’de hem de bölgede.
Bölgeye önce askerler konuşlandırıldı. PKK terörü nedeniyle bölge mayınlardan temizlendi. Ve sonra 2200 metre yüksekliğe yol, yaşam kulesi yapımı vesaire için ihaleler açıldı.
Sonunda sondaj kuyuları hızla açılmaya başlandı.
Öyle hızla ilerledi ki iş, 1700 metreden gravitesi 35 API değerinde olan petrol fışkırmaya başladı. İlk beş kuyudan 5 bin 350 varil petrol çıktı. Bu daha sonra 10 bine yükseldi. Şimdi Cumhurbaşkanı’nın açıkladığı üzere yeni açılacak kuyularla günlük 100 bin varile çıkacak. Toplam rezerv ise şimdilik 155 milyon varil. Uluslararası standartlarda küçük dozlu bir üretim ama günlük petrol üretimi toplam 65 bin olan Türkiye için çok büyük ve umut vadeden bir adım.
