Restoran işletmeciliğinden paramiliter grup liderliğine: Wagner’in isyankar patronu Prigojin
Rusya Federal Hava Taşımacılığı Ajansı (Rosaviatsiya), Rusya’da düşen uçakta Rus paralı asker grubu Wagner’in lideri Evgeny Prigojin’in öldüğünü doğruladı.
Prigojin, beraberindeki paralı savaşçılarla 24 Haziran’da Rus yönetimine karşı silahlı isyan başlatmıştı. İsyan, Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko’nun araya girmesiyle sona ermişti.
Putin’in sağ koluyken şimdi onun emriyle mi ölüdürldü kulisleri dönüyor. Peki kimdir bu Prigojin?
1 Haziran 1961’de St. Petersburg’da doğan Prigojin, gençlik yıllarında “hırsızlık, dolandırıcılık ve gençleri suça bulaştırma” suçlarından 12 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Prigojin, tahliye edildikten sonra 1990’larda St. Petersburg’da restoran açtı ve burada dönemin Belediye Başkan Yardımcısı Vladimir Putin ile dostluk kurdu.
Putin’le ilişkisini karlı devlet ihalelerini kazanmak için kullanan Prigojin, restoranında ona hizmet etmesi sebebiyle “Putin’in şefi” lakabını kazandı.
Prigojin, medya dahil olmak üzere farklı sektörlere yönelirken ABD’de “trol fabrikası” diye de anılan İnternet Araştırma Ajansını (IRA) finanse etmek ve 2016 ABD Başkanlık seçimlerine müdahalede bulunmakla suçlandı.
Wagner ile bağlantısını yıllarca inkar eden 62 yaşındaki Prigojin, ocak ayında Wagner şirketini kurduğunu, yönettiğini ve finanse ettiğini kabul etti.
Hapisten çıktıktan sonra farklı işler kurdu
1981 yılında “hırsızlık, dolandırıcılık ve gençleri suça bulaştırma” suçlarından hüküm giyen Prigojin, 9 yıl hapis yattı.
Prigojin, 1990’da tahliye edildikten sonra annesi ve üvey babasıyla St. Petersburg Aprashaka Bit Pazarı’nda sosisli sandviç satmaya başladı.
1991’den 1997’ye kadar gıda işine yoğunlaşan Prigojin, eski sınıf arkadaşı Boris Spektor’un kurduğu Saint Petersburg’daki ilk marketler zinciri Contrast’ın yüzde 15 hissedarı ve yöneticisi oldu.
Farklı sektörlerde işletmeler kuran Prigojin, 1995 yılında restoran işine girdi ve ortağıyla Saint Petersburg’da “Old Customs House” adındaki ilk restoranını açtı.
Ardından Prigojin’in 1997’de “New Island” adıyla kurduğu yüzen restoran, şehrin en gözde yemek mekanlarından biri haline geldi.
Ortağıyla işini büyüten Prigojin, New Island’da Vladimir Putin ve eski Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac’a bizzat yemek ikram etti.
Restoran, 2002’de ABD Başkanı George W. Bush’u ağırlarken 2003’te Putin, doğum gününü bu restoranda kutladı.
The New York Times’a göre, Rusya’nın eski Başbakanı ve eski Devlet Başkanı Dmitriy Medvedev ve Putin’in göreve başlaması dolayısıyla verilen yemeklerin hazırlanmasından da Prigojin’in şirketi sorumluydu.
Kurduğu yemek şirketiyle devlet ihalelerini aldı
Prigojin, zamanla Vladimir Putin ile yakınlaştı ve 2003’te ortaklarından ayrılarak kendi restoranlarını kurdu.
Prigojin’in şirketlerinden biri olan “Concord Catering”, çok sayıda devlet ihalesi kazanmaya başladı.
Rusya merkezli Yolsuzlukla Mücadele Vakfı, Prigojin’i “yozlaşmış iş uygulamaları” yapmakla suçlarken 2017’de yasa dışı servetinin bir milyar ruble değerinde olduğunu öne sürdü.
Öte yandan Prigojin’in, 2016 Başkanlık seçimlerinde ABD’nin “siyasi ve sosyal gerilimleri artırmak için dijital kampanyalar yapmaya çalışan Rus trol fabrikası” olarak tanımladığı İnternet Araştırma Ajansını finanse ettiği öne sürüldü.
Wagner grubuyla adını duyurdu
Prigojin, eski Rus istihbarat subayı Dmitry Utkin’le birlikte 2014’te Donbas’ta Rusya destekli ayrılıkçıları desteklemek için Wagner şirketini kurdu.
Mensuplarının çoğunu hükümlülerin oluşturduğu Wagner grubu, Ukrayna’nın dışında Suriye’deki iç savaş da dahil olmak üzere Orta Doğu ve Afrika’daki çeşitli çatışmalara asker gönderdi.
İngiliz istihbaratı, Ukrayna’da aktif Wagner birliklerinin sayısını 50 bin olarak verirken bu, ülkedeki Rusya’nın toplam gücünün dörtte birini oluşturuyor.
Rusya’nın Ukrayna’nın bazı bölgelerinde kontrolü sağlamasında önemli rol oynadığı öne sürülen Wagner, “savaş suçları” ve insan hakları ihlalleri yapmakla da suçlanıyor.
Wagner lideri, Rus yönetimine isyan başlatmıştı
Wagner’in kurucusu Prigojin, son aylarda defalarca Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Ukrayna’daki ordunun başı Valery Gerasimov’u “beceriksizlikle” ve Ukrayna’da savaşan Wagner birimlerini kasten yetersiz ikmalle suçlamıştı.
Rusya Savunma Bakanlığı, isim vermeden Ukrayna’daki “gönüllü oluşumların” haziranın sonuna kadar kendisiyle sözleşme imzalaması gerektiğini söylemişti.
Bu hareket, hükümetin Wagner üzerinde daha fazla kontrol elde etme girişimi olarak görülmüştü.
Wagner’in kurucusu Prigojin, 23 Haziran Cuma günü, Rus ordusunu Wagner’e saldırı düzenlemekle suçlayarak karşılık vermekle tehdit etmiş ve Rus yönetimine isyan başlatmıştı.
Federal Güvenlik Servisi (FSB), “silahlı isyan” suçlamasıyla ceza davası açmıştı.
Rusya Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada ise Wagner’in kamplarına saldırı düzenlendiği yönündeki iddialar yalanlanmıştı.
