Rusya, Anayasa ve yeniden Putin dönemi
Rusya Devlet Başkanı Putin, bu yılın Ocak ayında Federal Mecliste konuşma yaptı. Ve o konuşmasında milletvekillerine, anayasada değişiklik yapılması gereken teklifi beyan etti. Teklifinin özeti şudur: Bir kişi iki defa art arda devlet başkanlığına aday olamaz.
Teklif Rusya toplumunda farklı yorumların devreye girmesini sağladı. Çünkü yeni devlet sisteminde devlet güvenlik kurulunun daha da güçleneceği parlamentoya daha işlevlik getirecek ek kanunların devreye gireceğini benimseyen adımların olduğu için herkes iki başlılığın devlete vereceği olumsuzlukları konuşmaya başladı. Tabii ki Putin muhalifleri; bu yorumlardan bağımsız, yeni kalıcı Putin döneminin alt yapısının oluşturulduğu iddiasından vazgeçmiyordu.
Lakin Putin’in kamuoyundaki karşılığını dikkate alırsak, herkesin söylediği şu oldu. “Putin aday olursa zaten kazanır. Çünkü halkta karşılığı vardır. Bu değişiklik olursa Putin aday olmayacak demektir” yorumları devreye girdi.
Tam bu yorumlar yapılırken, milletvekili ve Sovyet döneminde ilk uzaya giden kadın kozmonot Valentina Tereşkova bir teklifle mecliste konuşma yaptı. İleri yaşlardaki Tereşkova’nın, Sovyet döneminde Rusya’da karşılığı var ve her dönemin siyasi aktörleri, bu karşılığı olan hanımı her zaman siyaset arenasında görmek istemiştir. Putin de Tereşkova’nın kalıcı saygınlığı için, siyasi imkanları hep onun lehinde zinde tutmuştur. Sovyetler Birliğinin en uzak bölgesinden bir şikayet mektubu kendisine ulaştığında, Moskova derhal o mektubun sahibinin şikayetini dikkate alır ve gerektiğinde en ücra bölgeye ekip gider ve bu şikayetin gereğini yerinde yapardı. Yani Tereşkova’nın böyle bir karşılığı var. Şimdi de Tereşkova, doğduğu Yaroslavl bölgesinin Federal Meclisteki temsilcisidir. Dolayısı ile eskiden kalma toplumdaki karşılığı koruma refleksini sadece Tereşkova değil, Rusya Devleti’nin kendisi de siyasi kritik zamanlar için koruma altına aldığının altını çizmek istedim.
Evet Valentina Tereşkova’nın teklifine geçelim. Putin’in Federal Meclisteki değişikliklerle ilgili teklifine ek teklif ile Tereşkova konuşma yapıyor.
Tereşkova’nın teklifi şu oldu. “Putin’in getirdiği teklif güzeldir, onu kabul edelim. Lakin bir ilave ile! Bu teklif onaylandığında, adaylığını vermesi için Putin’in 2024 öncesi Başkanlık dönemi dikkate alınmasın. Yani Vladimir Putin 2024’de ilk defa olacak gibi aday olsun.” Evet, işte toplumda karşılığı olan yaşı başı bir yere gelmiş otoriter isimlerin siyasette kalıcı hale getirilmesi böyle dönemlerde işe yaramıştır hep. Özellikle Rusya gibi çok milletli, çok kültürlü federatif yapıya sahip sistemler, kendisini çevre etkilerinden korumak için önemli anahtar olarak görmekte bu isimleri.
Bu teklife Putin’in cevabı şöyle oldu: Buna anayasa mahkemesi onay verirse olur.
İki gün önce Rusya anayasa mahkemesi bu teklifi olumlu gördü ve onayladı. Şimdi nisan ayında anayasaya değişiklikler paketi referandumla halka sunulacak. Halktaki karşılığına bakıldığında Putin’in bu teklifinin kabul göreceğini şimdiden söyleyebiliriz. Evet, Rusya’da dikteci bir sistem var. Lakin bu sistem hukuk ve kurallarla da donatılmakta. Putin’e duyulan güven, onun getirdiği tüm tekliflere halkın büyük kısmının olumlu bakacağını göstermekte. Yani burası Çin veya Kuzey Kore gibi değil. Olamaz. Çünkü sosyal yapı ve karakter farklılığı var. Rusya’da her ne kadar beşinci kol faaliyetleri her zaman güçlü olsa da, devletçi yapı ve buna sahip çıkmak isteyen sosyoloji her zaman daha güçlü olmuştur.
Putin’in sevenleri çoktur ama sevmeyenleri de vardır hiç kuşkusuz! Muhalifleri, özellikle parlamento dışındaki güçlere bakıldığında, Rusya’nın geleneksel yapısını tehdit edecek siyasi karakterlerin güçlenmesini istemeyen bir Rusya Devleti aklının olduğunu da görmekteyiz. Parlamentodaki tüm siyasi partilerin Putin’i sevdiğini söyleyemeyiz. Lakin tüm bu siyasi partilerin Rusya devlet geleneğine sahip olduğunu tek kelime ile söyleyebiliriz. Rusya Parlamentosundaki siyasi fraksiyonların hepsi, Putin ve onun siyasi grubundan gelen tüm tekliflere açık olmayabiliyor. Bunların medya üzerinden topluma yansımasının önü kesilmiyor. Kıyaslama yapıldığında Putin’e destek, ona muhalif olanlardan fazla olduğu için seçimlere girdiği taktirde kazanacağı kesindir. Sadece bunun için siyasi alt yapı gerekirdi. İşte bu anayasa değişiklik teklifi ve bu teklife kendisi değil Tereşkova tarafından ek teklif, tam Putin ve Rusya devlet aklının istediği siyasi ortamı oluşturmuş oldu. İşte 2024’te eğer fiziki olarak engel olmazsa, Putin aday olmak isterse ilk defa olur gibi aday olacak ve büyük ihtimalle seçilecektir. Ve eğer ömrü yeterse, 6 + 6 olarak olaya bakarsak 2036 senesine kadar Rusya’nın başındaki isim Putin olacaktır. Evet, Rusya çok renkli ve katmanlı bir toplum. Edebiyatı birçok katmanların rengi ve karakterini bize izah edebiliyor. Lakin halkının kodlarını anlamak için çok derinlere inmekte yarar vardır. Ve özellikle geleceğe bakılacaksa, Rusya’daki beşinci kol faaliyetlerine ve hangi grupların üzerinden yapıldığına dikkat edilmelidir. Sadece Türkiye-Rusya arasında İdlib üzerinden gerilim çıktığında hangi koldan Rusya’da saldırılar yapıldıysa, oradan beşinci kol faaliyetlerine bakmamızda yarar vardır. İleride onu da yazacağım. Şimdilik ise Putin’le yeni dönemin kodlarına bakmamız gereklidir.
