Taliban, bir hazırlık içinde ama…

ABD’nin mevcut feodal dengeleri sadece bir defa değil, iki kere kırıp parçaladığı sosyal ve siyasal düzen yerine konmadan, Afganistan’dan giderek öne aldığı geri çekilme operasyonu, bölgesel dengeleri altüst edecek bir yeni oluşuma imkân sağlayacak.

Yönetimi devralmak ve bütün Afganistan’ı ele geçirmek için adeta gün sayan Taliban, geçen hafta Moskova’ya bir heyet gönderdi; Hindistan’dan gelen bazı diplomatik temsilcileri kabul etti. Moskova da Yeni Delhi de Afganistan tümüyle Taliban’ın elinde bulunduğu sırada dahi İslamcı rejimle temas kurmamışlardı. Moskova, El Kaide’den, ülkenin komünist yöneticilerini en ağır hakaretlere tabi tuttukları esaret, adeta alay edercesine bir yargı ve sonra da insanlık dışı infaz yöntemleriyle idam ettikleri için olacak, nefret ederdi. Daha sonra, El Kaide’ye oranla daha ılımlı Taliban yöneticileri de hiçbir zaman Ruslardan yüz bulamadılar. Oysa, ABD-aleyhtarlığı, iki ülke arasında ortak bir nokta olabilirdi.

Hindistan’da işbaşındaki rejim, İslam’a düşmanlığı sebebiyle, ülkede nerede ise yeşil rengin bina badanasında kullanılmasını bile yasaklayacağı için, Taliban’a hiçbir zaman dostane yaklaşmadı. Taliban’ın da Hindistan’a karşı tutumu farklı değildi; birbirlerinden nefretleri karşılıklıydı. Fakat, Katar’daki bazı kaynaklar açıklayınca hem Taliban hem de Hindistan Dışişleri Bakanlığı, aralarında bir süredir gizli haberleşmeler, gidip gelmeler olduğunu kabul etmek zorunda kaldılar.

Moskova’da yapılan görüşmelerde, Taliban heyeti, Rusya’ya, ülkede yönetimi devraldıktan sonra, Rusya düşmanı hiçbir gruba Afganistan’da varlık hakkı tanımayacaklarını bildiren bir mektup verdiler. Sovyetlerin 1979’da Afganistan’a diktikleri kukla rejim, sadece sosyalizme-komünizme değil fakat Ruslara düşman geniş bir kitle oluşturmuştu. Bu Rus-aleyhtarı hissiyat kolay silinmez; ama Rusların istediği, bunun Afganistan’da Rus çıkarlarına aykırı eyleme dönüşmesini önlemek. Afganistan, Rusların Arap Denizi’ne erişim yollarının, Rus ticaret filolarının geçtiği rotanın tam üzerinde bulunuyor. ABD ülkede önce Hamid Karzai, şimdi de Eşref Ghani yönetimleri ile düzeni sağladıktan sonra, Ruslar bu yolu önemli ölçüde kullanmaya başladılar.

Hindistan’ın çok uzak gibi görünse de Afganistan’ın 1890’da İngiltere tarafından çizilmiş Durand Hattı adı verilen bir Keşmir sınırı vardır. Keşmir’in bu bölgesinde Pakistan da hak iddia eder. Az değil, 2,700 kilometrelik bu hat, daima, Keşmir’deki Müslüman gerillaların bir tür hayat bağlantısı olmuştu. İngiliz diplomat Mortimer Durand’ın o zamanki emir Abdurrahman Han’a imzalattığı bir sayfalık anlaşma ile Afgan tarafı, Keşmir’e karışmamayı kabul etmişti; ama sonuç böyle olmadı. Afgan halkı, Keşmir’e hep müdahale etti.

Taliban Hindistan’a Keşmir üzerinden ne sözler veriyor? Taliban Rusya’yı, Hindistan’ı (ve İran’ı) yanına alarak nasıl bir Afganistan inşa edecek?

Türkiye ile Pakistan’ın bu yeni inşaatta Afgan halkına yardımcı olması Taliban tarafından pek arzu edilmiyor.