Puan alma yarışı
Trump bu işin ciddiyetini sonunda anladı mı, yoksa hala Kasım’daki seçimler için yatırım peşinde mi? Putin, Covid19 hastalarının tedavi gördüğü koğuşa girerken, buzları delerek suya girdiği yortu kutlamasındaki gibi gösteri mi yapıyordu? İngiltere Başkanı Johnson, Covid19 hastalarıyla tek tek el sıkışırken, ne gibi bir siyasal hedef gözetiyordu?
Demeç vermeye gelince, bu sözünü ettiğimiz liderlerin hepsi, halkından “yurtsever bir davranış” beklediğini söylüyor. Trump için, virüse isimler takma hevesinden kurtulup sağlık sigortası bulunmayanların test ve tedavi masraflarının devlet tarafından karşılanacağını açıklamak tam 60 gün aldı. Bırakın dünyaya solunum cihazları imalatında önderlik yapmayı, bir cihaza iki hasta bağlamak zorunda kaldı Amerika.
Salgın sonrasında ülkesinin nerede olacağını düşünmek ve bugünkü tedbirlerini buna göre kademeli olarak düzenlemek bir siyasal tercihtir; ama salgınla mücadeleyi Kasım’daki seçimleri kazanıp-kazanamayacağı hesaplarına göre yürütmek aczin ifadesidir.
Salgınla mücadele edilirken ekonomi göz ardı edilemez. Siyasetçi, bilim insanlarının tavsiyeleri çerçevesinde, ekonomiyi, lojistiği ve güvenliği düşünmek zorundadır. Hem o yapılabilir hem de salgınla mücadele edilebilir. Ama salgınla mücadeleyi siyasal puan alma vesilesi haline getirmek, önlemleri sadece sürdüre geldiğiniz siyasal tutum ve davranış çizgisinde bir kere daha hükumete illa bir kusur atfetme noktasında değerlendirirseniz, inandırıcılığınızı yitirirsiniz.
Hele bu değerlendirmenizi küresel salgın gibi, aynı kaynaktan çıkan ama ülkeden ülkeye, hatta ABD’de eyaletler arasında, Türkiye, İtalya ve İspanya gibi ülkelerde ilden ile farklı eğrilerle gelişen bir olgunun karşısında istatistik modeller geliştirmek insanın kendi güvenirliğini zedeler. İstatistik, bizatihi tehlikeli bir bilimdir ve tıp gibi, roket geliştirme ilmi gibi değişik uzmanlık ve beceri alanıdır.
Bu salgının hazırlıksız ülkeleri sağlık sistemlerinin iflasıyla karşı karşıya bıraktığını gördük. İtalya, İspanya ve hatta Fransa’nın birçok sistemleri gibi sağlık altyapılarını da Avrupa Birliği bürokrasinin insafına ve olmayan becerilerine bırakması, bu iflası çabuklaştırdı.
Türkiye planlama ve icra aşamalarında sistemli bir şekilde muhalefet edilen devasa hastaneleri yapmanın yararını şimdi görüyor. Bu hastaneleri ister tümüyle ister belirli katlarıyla Covid-19 tedavisine ayırabilirsiniz. İtalya ve İspanya’da, salgının merkez üsleri ise hastaneler oldu.
Böyle zamanlarda kişilerin kişisel korkuları etkili oluyor. Kendi açısından en uygun davranışı benimsemediği için hükumetlere parmak sallama, kendisini siyasetçinin yerine koyarak değerlendirmenin topuzunu kaçırma riskini göze almaya davranışları görülüyor. Salgın bitecek ve siyasal heyetler, göze aldıklarının veya hesapsızca işine düştükleri durumların hesabını verecektir. Kantonlar ilan ederek, matematik modeller üreterek siyaseti yok saymak, her şey olup bittikten sonra telafi edilemeyecek durumlara yol açar.
